Adakah Dewan Rakyat Lebih Berkuasa daripada Dewan Negara?
Pengenalan
Sistem Parlimen Malaysia mengamalkan sistem bikameral, iaitu sistem dua dewan yang terdiri daripada Dewan Rakyat dan Dewan Negara. Kedua-dua dewan ini membentuk badan perundangan tertinggi negara. Namun, persoalan yang sering timbul ialah: adakah Dewan Rakyat lebih berkuasa daripada Dewan Negara? Jawapannya adalah ya, Dewan Rakyat memang mempunyai kuasa yang lebih besar berbanding Dewan Negara.
Perbezaan Asas Antara Kedua-Dua Dewan
Dewan Rakyat
- Bilangan Ahli: 222 ahli (setakat 2023)
- Cara Pelantikan: Dipilih secara langsung oleh rakyat melalui pilihan raya umum
- Tempoh Perkhidmatan: Maksimum 5 tahun (boleh dibubarkan lebih awal)
- Perwakilan: Mewakili rakyat secara langsung dari setiap kawasan parlimen
Dewan Negara
- Bilangan Ahli: 70 ahli
- Cara Pelantikan: 44 orang dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong atas nasihat Perdana Menteri, 26 orang dipilih oleh Dewan Undangan Negeri (2 dari setiap negeri)
- Tempoh Perkhidmatan: 3 tahun (boleh dilantik semula)
- Perwakilan: Mewakili negeri-negeri dan kepakaran tertentu
Kuasa Dewan Rakyat yang Lebih Tinggi
1. Kuasa dalam Penggubalan Undang-Undang
Rang Undang-Undang Wang (Money Bills)
Dewan Rakyat mempunyai kuasa mutlak dalam hal kewangan negara:
- Semua rang undang-undang yang melibatkan kewangan negara (seperti Belanjawan) MESTI dimulakan di Dewan Rakyat
- Dewan Negara hanya boleh menangguhkan rang undang-undang wang selama maksimum 1 bulan
- Selepas sebulan, rang undang-undang tersebut akan terus dibentangkan kepada Yang di-Pertuan Agong untuk perkenan diraja walaupun tanpa persetujuan Dewan Negara
- Dewan Negara tidak boleh meminda rang undang-undang wang
Rang Undang-Undang Bukan Wang
Untuk rang undang-undang biasa:
- Dewan Negara boleh menangguhkan selama maksimum 1 tahun
- Selepas setahun, Dewan Rakyat boleh menghantar rang undang-undang tersebut terus kepada Yang di-Pertuan Agong
- Dewan Rakyat boleh menolak sebarang pindaan daripada Dewan Negara
2. Kuasa Membentuk Kerajaan
Legitimasi Demokratik
- Parti atau gabungan parti yang memenangi majoriti kerusi di Dewan Rakyat membentuk kerajaan
- Perdana Menteri MESTI ahli Dewan Rakyat dan mempunyai sokongan majoriti di Dewan Rakyat
- Dewan Negara tidak mempunyai peranan dalam pembentukan kerajaan
Undi Tidak Percaya
- Kerajaan boleh dijatuhkan melalui undi tidak percaya di Dewan Rakyat
- Jika Perdana Menteri kehilangan majoriti di Dewan Rakyat, beliau mesti meletak jawatan atau nasihatkan pembubaran Parlimen
- Dewan Negara tidak boleh menjatuhkan kerajaan
3. Kuasa Mengawal Kewangan Negara
- Hanya Dewan Rakyat boleh meluluskan Belanjawan Tahunan negara
- Semua perkara berkaitan cukai, pinjaman kerajaan, dan perbelanjaan awam mesti diluluskan oleh Dewan Rakyat
- Menteri Kewangan membentangkan belanjawan di Dewan Rakyat, bukan Dewan Negara
4. Akauntabiliti Eksekutif
Waktu Pertanyaan dan Perbahasan
- Perdana Menteri dan Kabinet lebih bertanggungjawab kepada Dewan Rakyat
- Waktu pertanyaan lisan di Dewan Rakyat lebih kritikal dan mendapat perhatian media
- Menteri-menteri utama biasanya ahli Dewan Rakyat
5. Kuasa Pindaan Perlembagaan
Walaupun kedua-dua dewan perlu meluluskan pindaan perlembagaan dengan majoriti 2/3:
- Inisiatif pindaan biasanya bermula di Dewan Rakyat
- Dewan Rakyat yang mempunyai mandat langsung daripada rakyat lebih legitimate untuk membuat keputusan penting ini
Mengapa Dewan Rakyat Lebih Berkuasa?
1. Mandat Demokratik Langsung
Ahli Dewan Rakyat dipilih terus oleh rakyat, memberikan mereka legitimasi demokratik yang lebih kuat berbanding Dewan Negara yang sebahagian besarnya dilantik.
2. Prinsip Parliamentary Sovereignty
Dalam sistem Westminster yang diamalkan Malaysia, dewan rendah (lower house) yang dipilih rakyat mempunyai kedaulatan tertinggi dalam hal perundangan.
3. Tanggungjawab Kewangan
Mengikut konvensyen Westminster, dewan yang dipilih rakyat mempunyai kuasa eksklusif dalam hal kewangan kerana rakyat yang membayar cukai.
4. Peranan Checks and Balances
Dewan Negara lebih berperanan sebagai dewan pengkajian semula (revising chamber) berbanding dewan pemutus akhir.
Peranan Penting Dewan Negara
Walaupun kuasa Dewan Negara lebih terhad, ia masih mempunyai peranan penting:
1. Dewan Pengkajian Semula
- Mengkaji semula rang undang-undang dengan lebih teliti
- Memberikan perspektif kedua terhadap sesuatu undang-undang
- Membetulkan kesilapan teknikal atau perundangan
2. Mewakili Negeri-Negeri
- Memberikan suara kepada negeri-negeri dalam proses perundangan persekutuan
- Menyeimbangkan kepentingan antara persekutuan dan negeri
3. Menyumbang Kepakaran
- Ahli Dewan Negara selalunya dilantik kerana kepakaran mereka
- Membawa perspektif profesional dan teknikal dalam perbahasan
- Mengurangkan pengaruh politik partisan
4. Perbahasan Lebih Substantif
- Perbahasan di Dewan Negara biasanya lebih akademik dan kurang emosional
- Fokus kepada merit undang-undang berbanding politik
Perbandingan dengan Sistem Negara Lain
United Kingdom
- House of Commons (setara Dewan Rakyat) juga lebih berkuasa daripada House of Lords
- House of Lords hanya boleh menangguhkan undang-undang, tidak boleh menyekat sepenuhnya
Amerika Syarikat
- Senate dan House of Representatives mempunyai kuasa yang lebih seimbang
- Kedua-dua dewan mempunyai kuasa veto yang sama
Australia
- Senate Australia mempunyai kuasa yang lebih kuat berbanding Dewan Negara Malaysia
- Boleh menyekat rang undang-undang termasuk yang berkaitan kewangan
Cadangan Pembaharuan
Terdapat beberapa cadangan untuk memperkasakan Dewan Negara:
- Pemilihan Langsung: Membolehkan semua ahli Dewan Negara dipilih secara demokratik
- Kuasa Veto Terhad: Memberikan kuasa veto khusus dalam isu-isu tertentu seperti pindaan perlembagaan yang melibatkan hak negeri
- Peranan Khas: Memberi kuasa khas dalam mengawasi federalisme dan hak negeri
- Pakar Independen: Meningkatkan bilangan pakar independen yang dilantik
Kesimpulan
Dewan Rakyat jelas lebih berkuasa daripada Dewan Negara dalam sistem Parlimen Malaysia. Ini berasaskan beberapa fakta utama:
- Kuasa mutlak dalam hal kewangan negara
- Mandat langsung daripada rakyat melalui pilihan raya
- Kuasa membentuk dan menjatuhkan kerajaan
- Keupayaan untuk memintas bantahan Dewan Negara dalam penggubalan undang-undang
- Tanggungjawab langsung terhadap akauntabiliti eksekutif
Namun, ini tidak bermakna Dewan Negara tidak penting. Kedua-dua dewan mempunyai peranan yang saling melengkapi dalam sistem bikameral Malaysia. Dewan Rakyat menyediakan legitimasi demokratik dan kuasa pembuatan keputusan, manakala Dewan Negara menyediakan pengkajian semula yang berhemah, kepakaran, dan perwakilan negeri.
Sistem bikameral yang berkesan memerlukan keseimbangan antara kuasa demokratik dewan rendah dan peranan pengawasan dewan atasan, dan inilah yang cuba dicapai oleh struktur Parlimen Malaysia, walaupun dengan kuasa yang tidak seimbang antara kedua-dua dewan.
Soalan Lazim : Siapa ketua dewan negara
Ketua Dewan Negara Malaysia :
Ketua Dewan Negara Malaysia dikenali sebagai Yang di-Pertua Dewan Negara.
Yang di-Pertua Dewan Negara Sekarang
Yang di-Pertua Dewan Negara yang ke-21 ialah Datuk Awang Bemee Awang Ali Basah dari Gabungan Parti Sarawak (GPS), yang dilantik pada 22 Julai 2024.
Latar Belakang Datuk Awang Bemee
Datuk Awang Bemee merupakan seorang pengamal undang-undang dan bekas Ahli Dewan Undangan Negeri (ADUN) Nangka, Sarawak. Beliau dilantik sebagai Senator pada 15 Julai 2024, sebelum dilantik sebagai Yang di-Pertua Dewan Negara seminggu kemudian.
Beliau menggantikan Datuk Mutang Tagal yang meninggal dunia semasa memegang jawatan pada 10 Mei 2024.
Peranan Yang di-Pertua Dewan Negara
Pengerusi Dewan Negara atau Yang di-Pertua mempunyai tanggungjawab penting:
- Mengawasi Persidangan - Bertanggungjawab mengawasi perjalanan mesyuarat supaya berjalan dengan licin
- Memastikan Perbahasan Relevan - Memastikan perbahasan ada berkaitan dengan perkara yang dibahaskan
- Membuat Keputusan - Membuat keputusan mengenai Peraturan-peraturan Mesyuarat sekiranya berlaku perbalahan
Yang di-Pertua Dewan Negara mestilah seorang ahli Dewan Negara (Senator) dan dibantu oleh seorang Timbalan Yang di-Pertua.
Sejarah Pelantikan Terkini
Sebelum Datuk Awang Bemee, jawatan Yang di-Pertua Dewan Negara pernah disandang oleh:
- Tan Sri Dr Wan Junaidi Tuanku Jaafar - Yang di-Pertua Dewan Negara ke-19 (sebelum beliau dilantik sebagai Yang di-Pertua Negeri Sarawak)
- Datuk Mutang Tagal - Yang di-Pertua Dewan Negara ke-20 (meninggal dunia dalam jawatan)
- Datuk Awang Bemee Awang Ali Basah - Yang di-Pertua Dewan Negara ke-21 (sekarang)
Jawatan ini adalah sangat penting dalam sistem Parlimen Malaysia kerana Yang di-Pertua bertindak sebagai pengerusi yang tidak memihak dan memastikan proses demokrasi berjalan dengan adil dan teratur di Dewan Negara.
